Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi quan trọng về đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, đặc biệt là với khối doanh nghiệp và người lao động.
Đây là một bước đi quan trọng trong chiến lược mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội, bảo vệ quyền lợi cho người lao động và đảm bảo trách nhiệm của doanh nghiệp trong hệ thống bảo hiểm xã hội.
Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc
Theo Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc bao gồm:
1. Người lao động là công dân Việt Nam, bao gồm:
Người làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên, bao gồm cả hợp đồng có tên gọi khác nhưng có nội dung về việc làm, trả công và sự quản lý.
Cán bộ, công chức, viên chức.
Công nhân quốc phòng, công an và người làm việc trong tổ chức cơ yếu.
Sĩ quan, quân nhân, hạ sĩ quan chuyên nghiệp; chiến sĩ công an, quân đội và học viên được hưởng sinh hoạt phí.
Dân quân thường trực.
Người lao động làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (trừ trường hợp điều ước quốc tế có quy định khác).
Vợ/chồng không hưởng lương từ ngân sách nhà nước được cử đi nhiệm kỳ ở cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.
Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, thành viên HĐQT, tổng giám đốc, giám đốc… có hoặc không có hưởng lương.
Người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thôn, tổ dân phố.
Người lao động làm việc không trọn thời gian, có mức lương từ mức tối thiểu trở lên.
Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ.
2. Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam:
Phải tham gia BHXH nếu làm việc theo hợp đồng từ đủ 12 tháng trở lên, trừ các trường hợp:
Di chuyển nội bộ doanh nghiệp;
Đã đủ tuổi nghỉ hưu khi ký hợp đồng;
Điều ước quốc tế có quy định khác.
3. Người sử dụng lao động:
Bao gồm: cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp thuộc lực lượng vũ trang, tổ chức chính trị – xã hội, doanh nghiệp, hộ kinh doanh, hợp tác xã, tổ hợp tác và cá nhân có thuê mướn lao động theo hợp đồng lao động.
Việc mở rộng này thể hiện nỗ lực của Nhà nước trong bảo vệ người lao động và giảm thiểu khu vực phi chính thức thông qua việc đưa các đối tượng như chủ hộ kinh doanh cá thể và lao động không toàn thời gian vào diện bắt buộc.
Trách nhiệm của doanh nghiệp
Từ 1/7/2025, mọi doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh có thuê mướn lao động đều phải:
Đăng ký tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động đủ điều kiện.
Trích nộp đầy đủ, đúng thời hạn các khoản: BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp.
Tăng cường chế tài: Trốn đóng BHXH có thể bị xử lý hình sự
Một điểm mới quan trọng trong Luật BHXH năm 2024 là chế tài nghiêm khắc đối với hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội. Từ 1/7/2025, mức độ xử lý không khác gì lĩnh vực thuế, thậm chí có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ông Phạm Trường Giang, Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội), cho biết: Luật mới đã có nhiều quy định nhằm gia tăng bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động, trong đó đáng chú ý là:
Cơ quan BHXH có trách nhiệm đôn đốc và hướng dẫn việc lập hồ sơ đăng ký tham gia BHXH bắt buộc.
Bổ sung biện pháp xử lý rõ ràng đối với hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH.
Theo thống kê, mỗi năm số tiền chậm và trốn đóng BHXH lên tới 12.000–13.000 tỷ đồng, ảnh hưởng đến gần 300.000 người lao động.
Điểm nổi bật của Luật BHXH năm 2024 là đã phân định rõ ràng:
Hành vi chậm đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) được quy định tại Điều 38, biện pháp xử lý tại Điều 40.
Hành vi trốn đóng BHXH, BHTN được quy định cụ thể tại Điều 39, và biện pháp xử lý tại Điều 41.
Khoản 2 Điều 41 nêu rõ: Hành vi trốn đóng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ông Phạm Trường Giang nhấn mạnh:
“Từ ngày 1/7/2025, chế tài với hành vi trốn đóng BHXH không khác gì thuế. Doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý, vì nếu cố tình vi phạm sẽ đối mặt với hình phạt nghiêm khắc, kể cả hình sự.”
Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì từ bây giờ?
Chỉ còn chưa đầy một năm trước khi Luật BHXH năm 2024 chính thức có hiệu lực, các doanh nghiệp nên:
Rà soát toàn bộ hợp đồng lao động, đối tượng tham gia BHXH trong đơn vị.
Cập nhật chính sách, xây dựng kế hoạch tài chính đảm bảo nộp đầy đủ BHXH cho người lao động.
Tăng cường phối hợp với cơ quan BHXH để hoàn tất thủ tục đăng ký, kê khai đúng quy định.
Lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp và người lao động
Việc tuân thủ quy định mới mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
Người lao động được đảm bảo quyền lợi: ốm đau, thai sản, hưu trí, thất nghiệp, tai nạn lao động…
Doanh nghiệp giữ chân nhân sự, xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp và minh bạch.
Xã hội ổn định hơn nhờ tăng tính bao phủ an sinh và giảm thiểu rủi ro cho người lao động.
Kết luận
Từ ngày 1/7/2025, bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ là yêu cầu pháp lý không thể thiếu đối với mọi doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh có sử dụng lao động. Doanh nghiệp cần chủ động rà soát, cập nhật quy định mới để tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong dài hạn.
Gọi cho chúng tôi để được hỗ trợ:
Chúng tôi sẵn lòng hỗ trợ bạn trong mọi vấn đề liên quan đến đăng ký kinh doanh và các thủ tục hành chính khác.
