Quy trình quản lý rủi ro lựa chọn hồ sơ khai thuế để kiểm tra tại trụ sở thuế

Mục lục ẩn

1 Nguyên tắc chung để đánh giá, phân loại, xử lý kết quả phân loại rủi ro hồ sơ khai thuế

2 Xây dựng ngưỡng rủi ro của hồ sơ khai thuế

Quy trình quản lý rủi ro trong việc lựa chọn hồ sơ khai thuế để kiểm tra tại trụ sở thuế là một khâu quan trọng trong công tác quản lý thuế, nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc thu thuế. Bằng cách áp dụng các phương pháp phân tích và đánh giá rủi ro, cơ quan thuế có thể xác định được những hồ sơ có khả năng vi phạm cao, từ đó tập trung nguồn lực vào các cuộc kiểm tra trọng điểm. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn gian lận thuế mà còn tạo sự công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế của các doanh nghiệp và cá nhân. Bài viết này sẽ đi sâu vào các bước của quy trình quản lý rủi ro, từ khâu thu thập và xử lý thông tin, đến việc đánh giá và lựa chọn hồ sơ khai thuế để kiểm tra, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về một quy trình mang tính chiến lược trong công tác quản lý thuế hiện đại.

Nguyên tắc chung để đánh giá, phân loại, xử lý kết quả phân loại rủi ro hồ sơ khai thuế

Trong bối cảnh kinh tế phát triển không ngừng, việc quản lý thuế ngày càng trở nên phức tạp. Quyết định 98/QĐ-TCT năm 2024 đã thiết lập nguyên tắc chung để đánh giá, phân loại và xử lý rủi ro hồ sơ khai thuế, nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả.

Điểm nổi bật của quy trình mới là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình đánh giá rủi ro. Việc tự động hóa phân tích và phân loại mức độ rủi ro hồ sơ khai thuế giúp tăng cường hiệu quả, giảm bớt gánh nặng cho nhân viên thuế và hạn chế sai sót.

Ứng dụng Quản lý Rủi ro (QLRR) đóng vai trò trung tâm trong quy trình này. QLRR tự động đánh giá và phân loại mức độ rủi ro của từng hồ sơ khai thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), và thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) thành ba mức: cao, trung bình và thấp. Kết quả phân loại được tổng hợp theo mẫu số 01-KTTB/QTr-QLRR, cung cấp thông tin chi tiết về mức độ rủi ro của từng loại hồ sơ, hỗ trợ cơ quan thuế đưa ra quyết định quản lý phù hợp.

Bên cạnh đó, bộ phận QLRR tại các cơ quan thuế cũng thực hiện đánh giá định kỳ để đảm bảo tính chính xác và cập nhật của thông tin. Đối với HSKT GTGT và TTĐB, việc đánh giá diễn ra vào ngày 25 hàng tháng, hoặc vào ngày 25 của tháng tiếp theo nếu có sửa đổi, bổ sung. Đối với HSKT TNDN, việc đánh giá diễn ra vào ngày 25 tháng 4 hàng năm, và thêm vào ngày 25 tháng 7 và 25 tháng 10 nếu có kỳ khai thuế khác hoặc có sửa đổi, bổ sung.

Việc áp dụng các nguyên tắc này không chỉ giúp cơ quan thuế nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro thuế mà còn đảm bảo sự công bằng và minh bạch cho người nộp thuế.

Xây dựng ngưỡng rủi ro của hồ sơ khai thuế

Xác định ngưỡng rủi ro là một bước quan trọng trong việc đánh giá mức độ rủi ro của hồ sơ khai thuế, nhằm thiết lập các tiêu chí cụ thể để phân loại rủi ro thành ba mức: cao, trung bình và thấp. Việc này không chỉ tạo ra nền tảng cho quản lý rủi ro thuế hiệu quả mà còn đảm bảo tính minh bạch và nhất quán khi áp dụng cho mỗi hồ sơ khai thuế. Ngưỡng rủi ro phải được phê duyệt cẩn thận trên hệ thống và có hiệu lực ngay khi được phê duyệt, giúp hình thành một cơ sở pháp lý vững chắc cho quá trình phân loại rủi ro.

Quá trình điều chỉnh và ban hành ngưỡng rủi ro phải tuân thủ các yêu cầu quản lý trong từng giai đoạn và được hướng dẫn cụ thể bởi Tổng cục Thuế. Hướng dẫn này không chỉ làm rõ các quy định và tiêu chí trong việc xây dựng ngưỡng rủi ro mà còn đảm bảo tính đồng nhất trong toàn bộ hệ thống quản lý rủi ro thuế.

Ứng dụng Quản lý Rủi ro cung cấp tính linh hoạt trong việc xác định ngưỡng rủi ro cao bằng cách sử dụng hai phương pháp độc lập:

Phương pháp số tuyệt đối: Xác định số lượng hồ sơ khai thuế có dấu hiệu rủi ro cao dựa trên tổng điểm rủi ro và số lượng chỉ số tiêu chí rủi ro cao, hoặc xác định số lượng hồ sơ khai thuế có tổng điểm rủi ro cao cụ thể cho từng cơ quan thuế. Phương pháp này giúp nắm bắt chính xác mức độ rủi ro và đưa ra quyết định quản lý rủi ro thuế hiệu quả.
Phương pháp số tương đối: Xác định số lượng hồ sơ khai thuế có dấu hiệu rủi ro cao theo tỷ lệ phần trăm (%), dựa trên tỷ lệ hồ sơ khai thuế có tổng điểm rủi ro cao nhất và số lượng chỉ số tiêu chí được xác định là rủi ro cao. Phương pháp này cung cấp cái nhìn tổng thể về mức độ rủi ro theo tỷ lệ phần trăm, phản ánh một cách chân thực và linh hoạt tình hình rủi ro trong hệ thống thuế.

Xem thêm Người dân có thể bị cấm xuất cảnh khi chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế?

Để bảo đảm tính công bằng trong phân loại, QLRR áp dụng nguyên tắc tỷ lệ (số lượng) hồ sơ khai thuế phân loại mức độ rủi ro thấp tương ứng với 50% tổng số hồ sơ khai thuế, dựa trên tổng điểm rủi ro thấp nhất trở lên. Tỷ lệ (số lượng) hồ sơ khai thuế phân loại mức độ rủi ro trung bình được tính bằng cách trừ đi tỷ lệ (số lượng) hồ sơ khai thuế rủi ro cao và rủi ro thấp từ tỷ lệ (số lượng) hồ sơ khai thuế tổng cộng, duy trì sự cân bằng và minh bạch trong quá trình phân loại mức độ rủi ro của hồ sơ khai thuế.

Nguyên tắc phân loại mức độ rủi ro:

Rủi ro thấp: 50% tổng số HSKT có tổng điểm rủi ro thấp nhất trở lên.
Rủi ro trung bình: Tỷ lệ còn lại sau khi trừ đi tỷ lệ HSKT rủi ro cao và thấp.
Rủi ro cao: Được xác định theo một trong hai phương pháp trên.

Trong trường hợp các hồ sơ khai thuế thuộc ngưỡng rủi ro cao và có cùng tổng điểm rủi ro, quy trình xét nghiệm sẽ dựa trên các tiêu chí phụ, sắp xếp kết quả rủi ro từ mức độ cao đến thấp theo thứ tự ưu tiên rõ ràng.

Đánh giá và phân loại hồ sơ khai thuế

Sau khi phân loại mức độ rủi ro của hồ sơ khai thuế (HSKT), ứng dụng Quản lý Rủi ro (QLRR) tự động thực hiện các bước sau:

Lựa chọn HSKT rủi ro cao: Ứng dụng sẽ tự động chọn ra các HSKT Giá trị gia tăng, Thu nhập doanh nghiệp và Thuế thu nhập cá nhân có mức độ rủi ro cao, dựa trên kết quả phân loại trước đó. Các HSKT này sẽ được liệt kê trong mẫu số 02-KTTB/QTr-QLRR.
Xây dựng danh sách NNT dự kiến kiểm tra: Từ danh sách HSKT rủi ro cao, ứng dụng sẽ tự động xây dựng danh sách các người nộp thuế (NNT) dự kiến kiểm tra tại trụ sở Cơ quan thuế. Danh sách này được xây dựng theo nguyên tắc có từ một đến ba HSKT rủi ro cao và không trùng lặp với danh sách NNT đã có trong kế hoạch kiểm tra trước đó.
Kết xuất và chuyển giao mẫu biểu: Chậm nhất vào ngày 28 hàng tháng, bộ phận Quản lý Rủi ro sẽ kết xuất mẫu số 02-KTTB/QTr-QLRR (danh sách HSKT rủi ro cao) và 03-KTTB/QTr-QLRR (danh sách NNT dự kiến kiểm tra) và chuyển giao cho bộ phận Thanh tra – Kiểm tra thuế để tiến hành rà soát và kiểm tra.
In Phiếu nhận xét HSKT (tùy chọn): Nếu cần thiết, bộ phận QLRR có thể in Phiếu nhận xét HSKT theo các mẫu số 04-KTTB/QTr-QLRR, 05-KTTB/QTr-QLRR, và 06-KTTB/QTr-QLRR để hỗ trợ bộ phận Thanh tra – Kiểm tra thuế trong việc rà soát và kiểm tra HSKT.

Các bước trên tạo thành một quy trình khép kín, giúp tự động hóa việc đánh giá, phân loại và lựa chọn HSKT rủi ro cao để kiểm tra, đồng thời hỗ trợ công tác thanh tra kiểm tra thuế một cách hiệu quả và chính xác.