Trong môi trường làm việc hiện đại, việc tăng ca đôi khi trở thành một phần không thể tránh khỏi của cuộc sống nghề nghiệp. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là liệu người lao động có quyền từ chối tăng ca mà không phải đối mặt với nguy cơ bị đuổi việc hay không? Trong bối cảnh mối quan hệ lao động ngày càng phức tạp, việc này đặt ra nhiều vấn đề về quyền lợi và trách nhiệm của cả hai bên. Hãy cùng khám phá xem liệu từ chối tăng ca có thể dẫn đến những hậu quả nào cho người lao động và cách để giải quyết hiệu quả các vấn đề liên quan đến vấn đề này.
Quy định của pháp luật về việc tăng ca
1.1. Những trường hợp người sử dụng lao động được được sử dụng người lao động làm thêm giờ
Luật Lao động 2019 quy định rõ về việc sử dụng lao động làm thêm giờ như sau:
- Định nghĩa thời gian làm thêm giờ: Thời gian làm thêm giờ được xác định là thời gian làm việc ngoài khung giờ làm việc bình thường, tuân theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động.
- Yêu cầu để sử dụng lao động làm thêm giờ:
- Sự đồng ý của người lao động là điều bắt buộc.
- Số giờ làm thêm không vượt quá 50% số giờ làm việc bình thường trong một ngày hoặc không quá 12 giờ trong một ngày nếu áp dụng làm việc theo tuần, và không quá 40 giờ trong một tháng.
- Tổng số giờ làm việc bình thường và làm thêm không quá 200 giờ trong một năm, trừ trường hợp quy định khác.
- Quyền yêu cầu làm thêm giờ của người sử dụng lao động:
- Người sử dụng lao động được phép yêu cầu người lao động làm thêm giờ trong các trường hợp như: nhu cầu sản xuất, kinh doanh đột xuất, khắc phục sự cố do thiên tai, dịch bệnh, hoàn thành công việc theo yêu cầu của hợp đồng lao động.
- Cũng có một số trường hợp cụ thể khác mà người sử dụng lao động có quyền yêu cầu làm thêm giờ, như cung ứng dịch vụ công, dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; các công việc trực tiếp sản xuất, kinh doanh tại các doanh nghiệp thực hiện thời giờ làm việc bình thường không quá 44 giờ trong một tuần.
Vậy, theo quy định của Luật Lao động, việc làm thêm giờ phải tuân thủ các điều kiện và yêu cầu được quy định, và sự đồng ý của người lao động là điều không thể thiếu.
1.2. Những trường hợp người lao động không được từ chối làm thêm giờ
Theo quy định tại Điều 108 của Bộ luật Lao động năm 2019, người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm theo quy định pháp luật. Trong trường hợp này, người lao động không được phép từ chối thực hiện làm thêm giờ trong các tình huống sau đây:
- Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng an ninh theo quy định của pháp luật.
- Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc phòng ngừa, khắc phục hậu quả của các thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm và thảm họa. Tuy nhiên, trừ trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động, theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động.
Người lao động từ chối tăng ca có bị đuổi việc hay không?
Theo quy định của Điều 36 trong Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động được phép chấm dứt hợp đồng lao động trong một số trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, việc từ chối tăng ca không được coi là lý do hợp lệ để người sử dụng lao động chấm dứt hợp đồng. Điều này có nghĩa là người lao động không thể bị đuổi việc chỉ vì từ chối làm thêm giờ, trừ khi trong các trường hợp người lao động không được phép từ chối tăng ca theo quy định tại Điều 108 của Bộ luật Lao động.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động không luôn là mối quan hệ ngang bằng. Người lao động thường đứng trong tình thế yếu thế trong quan hệ lao động. Do đó, việc từ chối tăng ca thường xuyên có thể gây ảnh hưởng đến mối quan hệ lao động giữa hai bên. Điều này có thể dẫn đến các hậu quả không mong muốn như áp lực từ phía người sử dụng lao động, mất mát cơ hội thăng tiến hoặc thậm chí là mất việc làm trong một số trường hợp.
Vì vậy, trước khi quyết định từ chối tăng ca, người lao động nên cân nhắc kỹ lưỡng và trao đổi với người sử dụng lao động về lý do của mình. Điều này giúp tránh được các mâu thuẫn và bảo vệ quyền lợi của cả hai bên trong quan hệ lao động.
Lưu ý khi người lao động từ chối tăng ca
Khi người lao động quyết định từ chối tăng ca, việc lưu ý các điểm sau đây là rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi và tránh các rủi ro pháp lý, cả từ phía người lao động và người sử dụng lao động:
- Có lý do chính đáng: Người lao động cần có lý do chính đáng để từ chối tăng ca, chẳng hạn như vấn đề sức khỏe, gia đình hoặc các lý do cá nhân quan trọng khác. Những lý do này là những nguyên nhân khách quan không cho phép người lao động tiến hành tăng ca theo yêu cầu của người sử dụng lao động. Việc thông báo về lý do từ chối tăng ca giúp người lao động tránh được các tranh cãi không cần thiết.
- Thông báo một cách lịch sự và tế nhị: Người lao động nên thông báo cho người sử dụng lao động biết về việc từ chối tăng ca một cách lịch sự và tế nhị. Sự thông cảm và tôn trọng giữa hai bên sẽ giúp giảm thiểu mọi xung đột có thể xảy ra.
- Trao đổi về khả năng sắp xếp công việc: Trước khi từ chối tăng ca, người lao động nên thảo luận với người sử dụng lao động về khả năng sắp xếp công việc để hoàn thành nhiệm vụ mà không cần phải tăng ca. Việc này giúp người lao động thể hiện khả năng của mình và đồng thời đảm bảo tiến độ công việc của doanh nghiệp.
- Lưu lại bằng chứng: Người lao động nên lưu lại bằng chứng về việc từ chối tăng ca như email, tin nhắn, hoặc ghi âm cuộc trò chuyện. Việc này có thể làm cơ sở cho việc giải quyết tranh chấp trong tương lai nếu có.
Gọi cho chúng tôi để được hỗ trợ:
Chúng tôi sẵn lòng hỗ trợ bạn trong mọi vấn đề liên quan đến đăng ký kinh doanh và các thủ tục hành chính khác.
